از آغاز تمدن بشری، گیاهان نه تنها در طبخ غذاهای مورد استفاده ی انسان ها نقش مهمی داشته اند، بلکه در درمان های طبی هم همراه انسان بوده اند.
گیاه پزشکی و گیاه درمانی منشا پیدایش داروهای بسیاری از جمله داروی افدرین بوده است که از گیاه افدرا به دست آمده و یا داروی دیگوکسین که از گیاه Digitalis purpurea تولید شده است.
با پیشرفت های حاصل شده در امر پزشکی، طب سنتی و گیاه پزشکی جایگاه خود را از دست داده است، ولی در بسیاری از نقاط جهان هنوز اعتماد خاصی نسب به این گونه داروها وجود دارد.
متاسفانه به دلیل استفاده ی ناآگاهانه و خودسرانه ی برخی از مکمل های گیاهی و تداخل آن ها با بسیاری از داروها به ویژه داروهای قلبی – عروقی عوارض جبران ناپذیری هم ممکن است ایجاد شود، بنابراین در کنار تأثیرات مفید و مثبت آن ها باید از عوارض ناشی از تداخل آن ها با سایر داروها هم آگاه بود.
در جهان حدود 15 میلیون نفر در معرض خطر تداخل گیاهان دارویی و داروهای پزشکی می باشند و مصرف کنندگان این گونه داروها اطلاعات کمی در مورد تداخل داروهای گیاهی با سایر داروها و عوارض جانبی ناشی از آن ها دارند.
گیاهان بسیاری وجود دارند که دارای اثرات درمانی و پیشگیری کننده از بیماری های قلبی – عروقی هستند و بر بالا بودن چربی خون، فشار خون و نارسایی قلبی از طریق ایجاد اثرات آنتی اکسیدانی، ضد لخته ای، کاهش دهنده ی فشار خون و جلوگیری از سخت شدن عروق، تنظیم ضربان قلب و گشادکنندگی عروق تاثیرگذار هستند.
داده های به دست آمده از مطالعات اپیدمیولوژیک، نقش آنتی اکسیدان ها و فلاونوئیدهای موجود در گیاهان را در بهبود سلامت قلب و عروق به اثبات رسانده اند.
از طرفی گیاهان ممکن است تاثیرات منفی هم بر عملکرد قلب و عروق داشته باشند؛ از جمله ایجاد آریتمی، فشار خون و ایجاد اثرات مشابه جریانات عصبی سمپاتیک که باعث ایجاد تداخل در فعالیت قلب می شود.
برای مثال برخی از گیاهان دارویی با داروهای ضد انعقادی تداخل پیدا کرده و باعث افزایش اثر دارو و ایجاد احتمال خونریزی می گردند. داروی وارفارین یکی از داروهای مورد مصرف در بیماری های قلبی – عروقی است که تداخل آن با گیاهان اهمیت حیاتی برای بیمار دارد.
در زیر برخی از مکمل های گیاهی که با وارفارین تداخل دارند ذکر شده است:
زنجفیل: زنجفیل یا زنجبیل از تشکیل لخته در خون جلوگیری می نماید، لذا باید از مصرف آن خودداری شود.
سیر: ثابت شده است که سیر از تشکیل لخته در خون جلوگیری می کند و باعث افزایش رقت خون می گردد.
بیمارانی که وارفارین مصرف می نمایند، نباید بیشتر از 1 حبه سیر در روز مصرف کنند، زیرا ممکن است باعث رقیق شدن بیش از حد خون و احتمال خونریزی گردد.
چای سبز: چای سبز باعث خنثی شدن اثر وارفارین می گردد، بنابراین افرادی که چای سبز و وارفارین مصرف می نمایند باید خون خود را مرتبا چک کنند تا اثر دارو کم نشده باشد.
خیار: پوست خیار حاوی ویتامین K می باشد. تا حد امکان خیار را بدون پوست مصرف نمایید.
گزنه: برگ های گیاه گزنه دارای ویتامین K می باشند و اثر وارفارین را کاهش می دهند، بنابراین از مصرف آن باید خودداری شود.
سویا: مصرف فرآورده های لوبیای سویا و شیر سویا باعث کاهش اثر ضد لخته ای وارفارین و افزایش احتمال بروز لخته می گردد. از مصرف فرآورده های حاوی سویا خودداری نمایید.
زردچوبه و پیاز: زردچوبه و پیاز هم دارای اثرات ضد لخته ای می باشند و مصرف زیاد آن ها باعث افزایش احتمال خونریزی می گردد. مصرف 1 عدد پیاز کوچک در روز منعی ندارد.
در مورد میوه ها هم دو مورد استثناء وجود دارد:
انبه و گریپ فروت.
گریپ فروت: در صورت مصرف مداوم آب گریپ فروت، اثر وارفارین زیاد شده و احتمال خونریزی را افزایش می دهد. در صورت مصرف وارفارین از مصرف گریپ فروت و آب گریپ فروت خودداری نمایید.
گریپ فروت در مختل شدن اثر داروهای دیگری هم نقش دارد و افرادی که از داروهای آنتی هیستامین، داروهای کاهش دهنده ی کلسترول و آرام بخش استفاده می نمایند، نیز باید از مصرف آن خودداری کنند.
انبه: مصرف فرآورده های انبه و آب و عصاره ی انبه باعث افزایش اثر ضد لخته ای وارفارین و احتمال خونریزی می گردد، بنابراین از مصرف آن خودداری نمایید.
در ادامه ی مطلب به بررسی اثرات مفید چند گیاه در سیستم قلبی - عروقی می پردازیم.
